www.wrz39.fora.pl

rrober

Pierwsza fala mobilizacyjna

Były to najstarsze Wehrmachtu, w dużej części przypadków pochodzące z Reichswery, istniejące na stopie pokojowej i kontynuujące tradycje oddziałów z okresu cesarstwa. Posiadały numerację od 1 do 46. Kilka z tych dywizji (mianowicie: 2, 3, 20 i 29) zostało przekształconych w Dywizje Zmotoryzowane i posiadało nieco odmienną strukturę, uzbrojenie oraz wyposażenie (które szczegółowo omówimy w jednym z następnych zeszytów). Dywizje te były najlepiej wyszkolone i wyposażone z pośród formacji niemieckiej piechoty. Posiadały też najbardziej fachowych i doświadczonych oficerów oraz najlepszy materiał żołnierski. Przeciętny skład Dywizji Piechoty 1 fali mobilizacyjnej obejmował:
• 78% zawodowych oficerów i żołnierzy,
• 12% rezerwistów I kategorii,
• 6% rezerwistów II kategorii,
• 4% rezerwistów Landwehry.

Dywizja Piechoty składała się z:
• 3 pułków piechoty,
• pułku artylerii,
• dywizjonu artylerii ciężkiej,
• batalionu saperów,
• oddziału przeciwpancernego,
• dywizjonu łączności,
• oddziału rozpoznawczego,
• mniejszych pododdziałów i służb

Pułk Piechoty obejmował następujące pododdziały:
• dowództwo,
• 3 bataliony piechoty po 3 kompanie strzeleckie (9 lkm, 2 ckm i 3 lekkie moździerze) ) i 1 kompanię karabinów maszynowych (8 ckm i 6 ciężkich moździerzy),
• kompanię dział piechoty (2 ciężkie i 6 lekkich dział piechoty),
• zmotoryzowaną kompanię ppanc (12 działek ppanc 37mm, 4 lkm),
• pluton rozpoznawczy (konny).

Pułk Artylerii składał się z:
• dowództwa,
• 3 dywizjony artylerii lekkiej (12 haubic polowych 10,5cm i 6 lkm)
• dywizjonu obserwacyjnego artylerii.

Dywizjon Artylerii Ciężkiej był uzbrojony w 12 ciężkich haubic 15cm i 6 lkm.

Batalion Pionierów składał się z:
• dowództwa,
• 2 kompanii pionierów (9 lkm),
• zmotoryzowanej kompanii pionierów (9 lkm),
• zmotoryzowanej kolumny mostowej typu B,
• lekkiej zmot. saperskiej kolumny transportowej.

Oddział (Batalion) Przeciwpancerny miał w swoim składzie:
• dowództwo,
• 3 zmot. kompanie ppanc (12 działek ppanc. 37mm i 6 lkm),
• zmot. kompanię pplot (12 działek plot. 20mm).

W skład Dywizjonu (Batalionu) Łączności wchodziły:
• dowództwo,
• zmot. kompania radiowa,
• zmot. kompania telefoniczna,
• lekka kolumna transportowa łączności.

Oddział (Dywizjon) Rozpoznawczy był wystawiany przez jeden z Pułków Kawalerii i składał się z:
• dowództwa,
• konnego szwadronu rozpoznawczeo (9 lkm, 2 ckm),
• szwadronu (kompanii) cyklistów (9 lkm, 2 ckm),
• ciężkiego zmot. szwadronu (kompanii) rozpoznawczej (3 sam panc, 3 dz ppanc 37mm, 2 lekkie dz piech, 2 lkm).

Dywizja Piechoty 1 fali mobilizacyjnej liczyła wg etatu ogółem 17 734 ludzi:
• 534 oficerów,
• 102 urzędników,
• 2 701 podoficerów,
• 14 397 żołnierzy.
Dywizja była uzbrojona w:
• około 3 700 pistoletów,
• około 13 000 karabinów,
• 312 pistoletów maszynowych,
• 90 karabinów ppanc,
• 435 lekkich karabinów maszynowych (MG 34),
• 110 ciężkich karabinów maszynowych (MG 34),
• 12 działek plot. 20mm,
• 84 lekkie moździerze 5cm,
• 54 ciężkie moździerze 8,1cm,
• 75 działek ppanc. 37mm,
• 20 lekkich dział piechoty 7,5cm,
• 6 ciężkich dział piechoty 15cm,
• 36 haubic polowych 10,5cm,
• 12 ciężkich haubic 15cm,
• 9 miotaczy ognia,
• 3 lekkie samochody pancerne
oraz posiadała:
• 4 842 konie,
• 919 pojazdów konnych,
• 527 motocykli,
• 394 samochody osobowe,
• 615 samochodów ciężarowych.

Dla porównania polska Dywizja Piechoty liczyła wg etatu ogółem 16 492 ludzi:
• 515 oficerów,
• 15 977 podoficerów i żołnierzy.
Dywizja była, oprócz karabinów i broni krótkiej, uzbrojona w:
• 90-92 karabiny ppanc,
• 34 lekkie karabiny maszynowe,
• 320 ręczne karabiny maszynowe,
• 124 ciężkie karabiny maszynowe,
• 4 działka plot. 40mm,
• 81 lekkich moździerzy (granatników) 46mm,
• 20 ciężkich moździerzy 81mm,
• 27 działek ppanc. 37mm,
• 6 dział piechoty 7,5cm,
• 12-25 armat polowych 75mm,
• 12-24 haubice polowych 100mm,
• 3 armaty 105mm,
• 3 haubice 155mm,
oraz posiadała:
• 6 934 koni,
• 76 samochodów osobowych i ciężarowych.

Z powyższego zestawienia wyraźnie widać, że niemiecka Dywizja Piechoty 1 fali mobilizacyjnej czyli typowa niemiecka dywizja walcząca podczas wojny z Polską, była wyraźnie silniejsza i lepiej uzbrojona od standardowej polskiej Dywizji Piechoty. Różnica ta jeszcze wzrastała, jeżeli weźmie się pod uwagę pododdziały wsparcia (głównie ciężkiej artylerii) pochodzące z niemieckich korpusów armijnych i odwodu naczelnego dowództwa oraz to, że niemieckie dywizje piechoty współdziałały z dywizjami szybkimi (pancernymi i lekkimi), które posiadały miażdżącą przewagę w broni pancernej nad polskimi formacjami zmotoryzowanymi i kawalerią. Rzuca to nowe światło na dobre wyszkolenie, morale i heroizm polskiego żołnierza piechoty, który pomimo niemieckiej przewagi liczebnej i gorszego uzbrojenia, wielokrotnie udowadniał, że potrafi dotrzymać pola walki swojemu przeciwnikowi, a niekiedy zwyciężać.

Druga fala mobilizacyjna

Było to 16 dywizji piechoty sformowanych w 1938 roku jako dywizje rezerwowe. Posiadały numery od 52 do 87. Kadra oficerska i podoficerska dla tych formacji została wydzielona z dywizji należących do 1 fali mobilizacyjnej. Niemniej duży odsetek rezerwistów powodował, że dywizje 2 fali mobilizacyjnej były niższej jakości niż dywizje istniejące na stopie pokojowej. Przeciętny skład tych jednostek obejmował:
• 6% zawodowych oficerów i żołnierzy,
• 83% rezerwistów I kategorii,
• 8% rezerwistów II kategorii,
• 3% rezerwistów Landwehry.
Także uzbrojenie tych oddziałów było gorsze – szczególnie dotkliwy był brak moździerzy.

Dywizja Piechoty 2 fali mobilizacyjnej liczyła wg etatu ogółem 15 273 ludzi:
• 491 oficerów,
• 98 urzędników,
• 2 273 podoficerów,
• 12 411 żołnierzy.

Dywizja była, oprócz karabinów i broni krótkiej, uzbrojona w:
• 90 karabinów ppanc,
• 345 lekkich karabinów maszynowych (MG 34),
• 114 ciężkich karabinów maszynowych (MG 34),
• 75 działek ppanc. 37mm,
• 26 lekkich dział piechoty 7,5cm,
• 36 haubic polowych 10,5cm,
• 12 ciężkich haubic 15cm,
• 9 miotaczy ognia,
• 3 lekkie samochody pancerne
oraz posiadała:
• 4 854 konie,
• 823 pojazdy konne,
• 497 motocykli,
• 393 samochody osobowe,
• 509 samochodów ciężarowych.

Etat dywizji posiadał następujące różnice w stosunku do organizacji Dywizji Piechoty 1 fali mobilizacyjnej:
• brak lekkich i ciężkich moździerzy,
• po 12 ckm w kompaniach karabinów maszynowych,
• dodatkowo 2 lekkie działa piechoty zamiast 2 ciężkich dział piechoty w kompaniach dział piechoty,
• brak zmot. kompanii plot,
• brak dywizjonu obserwacyjnego w pułku artylerii.

Trzecia fala mobilizacyjna

Trzecią falę mobilizacyjną tworzyło dwadzieścia dywizji Landwehry, które zostały przeformowane i dozbrojone. Posiadały numery od 206 do 246 (dodatkowo pozostawiono nie zmienioną nazwę dla 14 Dywizji Landwehry na obszarze Górnego Renu – potem w 1940 roku przemianowaną na 205 DP). Prezentowały jeszcze gorszy poziom wyszkolenia i uzbrojenia niż dywizje 2 fali mobilizacyjnej. Dodatkowo wartość bojową tych oddziałów obniżał fakt, że wcielono do nich głównie starsze roczniki poborowych. Przeciętny skład tych jednostek obejmował:
• 1% zawodowych oficerów i żołnierzy,
• 12% rezerwistów I kategorii,
• 46% rezerwistów II kategorii,
• 42% rezerwistów Landwehry.
Także uzbrojenie tych formacji był starszych wzorów - np. w miejsce nowoczesnych karabinów maszynowych MG 34 używano pamiętające poprzednią wojnę MG 08, MG 13 lub MG 08/15. Tak, jak dywizje 2 fali nie posiadały moździerzy, ciężkich dział piechoty i działek przeciwlotniczych. Pozbawiono je także wsparcia plutonu samochodów pancernych. W związku z powyższym, większość tych dywizji została przeznaczona do obsadzenia pozycji obronnych na granicy francuskiej, chociaż kilka walczyło w Polsce (np. 207 DP atakująca polskie wybrzeże).

Dywizja Piechoty 3 fali mobilizacyjnej liczyła wg etatu ogółem 17 901 ludzi:
• 578 oficerów,
• 94 urzędników,
• 2 722 podoficerów,
• 14 507 żołnierzy.
Dywizja była, oprócz karabinów i broni krótkiej, uzbrojona w:
• 90 karabinów ppanc,
• 559 lekkich karabinów maszynowych (MG 08/15 i MG 13),
• 150 ciężkich karabinów maszynowych (MG 08 ),
• 75 działek ppanc. 37mm,
• 26 lekkich dział piechoty 7,5cm,
• 36 haubic polowych 10,5cm,
• 12 ciężkich haubic 15cm,
• 9 miotaczy ognia
oraz posiadała:
• 6 033 konie,
• 1 529 pojazdów konnych,
• 415 motocykli,
• 330 samochody osobowe,
• 248 samochodów ciężarowych.

Etat dywizji posiadał następujące różnice w stosunku do organizacji Dywizji Piechoty 1 fali mobilizacyjnej:
• brak lekkich i ciężkich moździerzy,
• bataliony piechoty składają się z 4 kompanii strzeleckich (9 lkm, 4 ckm – starych typów), brak kompanii karabinów maszynowych,
• dodatkowo 2 lekkie działa piechoty zamiast 2 ciężkich dział piechoty w kompaniach dział piechoty,
• brak konnych plutonów rozpoznawczych w pułkach piechoty,
• pułki piechoty mają dodatkowo kompanię pionierów (9 lkm) – wydzielone z batalionu pionierów,
• brak zmot. kompanii plot,
• w dywizjonie rozpoznawczym 2 kompanie cyklistów, pluton dział piechoty i pluton działek ppanc,
• brak dywizjonu obserwacyjnego w pułku artylerii
• sprzęt artyleryjski i broń maszynowa z Wielkiej Wojny,
• kompanie łączności mieszane (radiowo-telefoniczne)
• zmniejszone służby (w tym służby medyczne).

Czwarta fala mobilizacyjna

Czwarta fala mobilizacyjna składała się z 14 dywizji numerowanych od 251 do 269. Były to dywizje utworzone z młodych roczników, które nie przeszły tak solidnego przeszkolenia, jak żołnierze innych fal mobilizacyjnych. Także poziom uzbrojenia i wyposażenia tych dywizji uzbrojenia był na gorszy niż dywizji 1 fali mobilizacyjnej. Do tych jednostek wcielono także część kadry oficerskiej i podoficerskiej, pochodzącej z Landwehry. Przeciętny skład tych jednostek obejmował:
• 9% zawodowych oficerów i żołnierzy,
• 21% rezerwistów I kategorii,
• 46% rezerwistów II kategorii,
• 24% rezerwistów Landwehry.
Wszystkie te czynniki sprawiły, że wartość bojowa tych oddziałów we Wrześniu’39 była dużo niższa niż wartość bojowa 1 fali mobilizacyjnej.

Dywizja Piechoty 4 fali mobilizacyjnej liczyła wg etatu ogółem 15 019 ludzi:
• 491 oficerów,
• 99 urzędników,
• 2 165 podoficerów,
• 12 264 żołnierzy.
Dywizja była, oprócz karabinów i broni krótkiej, uzbrojona w:
• 90 karabinów ppanc,
• 343 lekkich karabinów maszynowych,
• 114 ciężkich karabinów maszynowych,
• 75 działek ppanc. 37mm,
• 26 lekkich dział piechoty 7,5cm,
• 36 haubic polowych 10,5cm,
• 12 ciężkich haubic 15cm,
• 9 miotaczy ognia,
• 3 lekkie samochody pancerne,
oraz posiadała:
• 4 077 konie,
• 926 pojazdów konnych,
• 329 motocykli,
• 359 samochody osobowe,
• 618 samochodów ciężarowych.

Etat dywizji posiadał następujące różnice w stosunku do organizacji Dywizji Piechoty 1 fali mobilizacyjnej:
• brak lekkich i ciężkich moździerzy,
• po 12 ckm w kompaniach karabinów maszynowych,
• dodatkowo 2 lekkie działa piechoty zamiast 2 ciężkich dział piechoty w kompaniach dział piechoty,
• w dywizjonie rozpoznawczym 2 kompanie cyklistów, pluton dział piechoty i pluton działek ppanc,
• brak zmot. kompanii plot,
• brak dywizjonu obserwacyjnego w pułku artylerii,
• mogą być armaty 10cm w dywizjonie artylerii ciężkiej
• zmniejszone służby.